سرعت گیر یا دست انداز

دست‌انداز یا سرعت‌گیر اسمی رایج برای وسایلی است که از انحنایی عمودی برای کم کردن سرعت وسایل نقلیهٔ موتور دار به منظور بهبود شرایط ایمنی استفاده می‌کنند. دست اندازها در سراسر دنیا استفاده می‌شوند و اکثراً برای ایجاد سرعتی پایین، یعنی حدود ۴۰ کیلومتر بر ساعت یا کم‌تر ایجاد می‌شوند.

یکی از تجهیزات ترافیکی بسیار کاربرد که در خیابان ها و معابر مختلف استفاده می شود، سرعت گیر است که با توجه به کاربرد های مختلفی که این وسیله دارد، از آن با اهداف مختلفی استفاده می شود. همان طور که از نام این وسیله ترافیکی مشخص است، رایج ترین کاربردی که دارند؛ کاهش سرعت است که به این منظور این وسیله معمولا در خیابان ها برای کاهش سرعت وسایل نقلیه ای که با سرعت بالا در حرکت هستند، استفاده می شود. 

اگر  سرعت گیر ها در محل نامناسبی نصب شوند، چه اتفاقی رخ می دهد؟

اگر وسایل نقلیه هنگام عبور از سرعت گیر ها سرعت خود را کاهش ندهند، سرنشینانشان دچار آسیب می شوند، معمولا سرعت گیر ها بسته به نوعشان و عوامل دیگری، سرعت خودرو را 4 تا 16 کیلومتر کاهش می دهند؛ پس اگر خودرویی دارای سرعت بالایی باشد هنگام عبور از سرعت گیر ها، به سرنشینانش شوک و آسیب گاها بزرگی وارد خواهد شد، لذا توجه به این نکته حائز اهمیت می باشد.
از سرعت گیر ها در هر مکانی نباید استفاده کرد، به این منظور که استفاده نا مناسب از سرعت گیر ها نه تنها باعث کاهش آسیب ها می شود؛ بلکه مشکلاتی را هم به وجود می آورد. به عنوان مثال استفاده از سرعت گیر ها در خطوط اضطراری و ویژه که محل عبور اورژانس یا ... است، باعث می شود راننده که سرعت بالایی دارد تعادل خود را از دست دهد و گاها مشکلات جبران نا پذیری به وجود آید.

محل نصب سرعت گیر ها

از آن جایی که سرعت گیر ها بسیار زیاد سرعت وسایل نقلیه را کاهش می دهند، از آن ها در جاده ها و خیابان های عمومی بسیار کم استفاده می شود؛ زیرا این کاهش سرعت بسیار زیاد خود عاملی برای ایجاد تصادف است. از سرعت گیر ها معمولا در خیابان ها نزدیک مدارس و مراکز تفریحی استفاده می شود که رفت و افراد در این مناطق بالاتر از سایر خیابان ها است، از سرعت گیر ها همچنین در خیابان هایی که دارای طول زیاد هستند نیز استفاده می شود، و به طور کلی می توان این گونه بیان کرد که مهندسین در هر مکانی که احساس نمایند سرعت وسایل نقلیه باید کنترل شود  از سرعت گیر ها استفاده می نمایند. وجود سرعت گیر در خیابان ها باعث می شود که عابرین پیاده با اطمینان بیشتری از خیابان ها عبور کنند.

ویژگی های ظاهری سرعت گیر ها

ارتفاع سرعت گیر ها معمولا بین 15 تا 20 سانتی متر است که عبور از روی این وسیله باعث ایجاد 2 بار لغزش (چرخ جلو و چرخ عقب) در وسایل نقلیه حتی وسایل نقلیه سنگین مثل کامیون ها می شود.

دست انداز 

دست انداز یا سرعت کاه نوعی سرعت گیر در ابعاد کوچکتر است که به منظور کاهش سرعت در خیابان های محلی که معمولا سرعت خودرو ها در این خیابان ها 25 تا 30 کیلومتر بر ساعت است، استفاده می شود. دست انداز ها معمولا از نظر ساختاری؛ جنس نرم تری دارند. معمولا دست انداز هایی که در خیابان های نزدیک مدارس یا ... استفاده می شوند؛ دارای ارتفاع بالاتری هستند تا سرعت را به میزان بیشتری کاهش دهند و از تصادفات احتمالی در این مناطق جلوگیری نمایند.

مواد اولیه ساخت سرعت گیر ها و دست انداز های خیابانی

معمولا سرعت گیر ها و دست انداز ها بسته به نوعشان از مواد اولیه متفاوتی ساخته می شوند، ولی در حالت کلی جنس این تجهیزات ترافیکی از بتن، آسفالت، پلاستیک، لاستیک و یا فلز می باشد. هر یک از این دست سرعت گیر ها در مکان های متفاوتی کاربرد دارند. به عنوان مثال چون سرعت گیر های پلاستیکی مقرون به صرفه هستند و جنس مناسبی دارند و از استحکام بالایی برخوردار هستند، در مابر شهری کاربرد دارند.
سرعت گیر های پلاستیکی علاوه بر جنس و استحکام مناسبی که دارند، بسیار راحت هم قابل نصب هستند که همین موضوع باعث کاربرد بیشترشان می شود.
 از دست انداز های بتونی هم به علت استحکام فوق العاده بالایی که دارند در معابر و جاده هایی که محل عبور خودرو های سنگین هستند، استفاده می شود.

تفاوت دست انداز و سرعت گیر

همان طور که متوجه شدید، تفاوت این دو محصول در ابعادشان و محل هایی که نصب می شوند است، در غیر این صورت از هر دو این تجهیزات ترافیکی برای کاهش سرعت با هدف فراهم آوردن رانندگی ایمن برای رانندگان استفاده می شود. بین سرعت گیر و دست انداز تفاوت هایی وجود دارد، از جمله از نظر ظاهر که سرعت گیر ها معمولا می توانند 2 تا 4 اینچ ارتفاع بیشتری داشته باشند. همین موضوع باعث می شود که رانندگان با دیدن سرعت گیر ها در وسط خیابان؛ سریع تر واکنش نشانن دهند و اقدام به کاهش سرعت نمایند.

تفاوت سرعت گیر و دست انداز از لحاظ ابعاد

بدیهی است که همان طور که بیان هم شد، سرعت گیر و دست انداز از نظر ظاهری با هم تفاوت هایی دارند، به این صورت که معمولا سرعت گیر ها در ارتفاع 15  الی 20 سانتی متری ساخته می شوند. دست انداز ها نیز معمولا در ارتفاع 5 تا 10 سانت مورد ساخت قرار می گیرند.

سرعت گیر ها و دست انداز های غیر استاندارد

اگر این دسته از تجهیزات ترافیکی در سایز نا مناسب و غیر معمولی ساخته شوند و یا حتی در مکان های نا مناسبی نصب شوند، نه تنها مفید واقع نحواهند شد، بلکه آمار تصادفات را نیز افزایش خواهند داد. لذا مسئولین شهری با بررسی دقیق محیط های شهری، معابر و خیابان ها باید بهترین محل نصب را برای این دست از تجهیزات به دست آورند تا مانع تصادفات و مشکلات ناشی از این اتفاق شوند.

معایب استفاده از دست انداز و سرعت گیر

 استفاده از دست انداز ها و سرعت گیر ها علاوه بر مزیت هایی که در راستای کاهش سرعت دارند، معایبی هم دارند که از جمله این معایب می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. افزایش ترافیک و آلوگی هوا در مناطقی که این تجهیزات ترافیکی نصب شده اند.

2. اگر در محل مناسبی نصب نشوند، باعث آسیب دیدگی وسایل نقلیه می شوند.

3. سرعت پاسخ گویی خودرو های امدادی چون اورژانس کاهش می یابد.

مزایای استفاده از دست انداز و سرعت گیر

تا این جا متوجه شدیم که استفاده از دست انداز ها و سرعت گیر ها عاملی برای تنظیم سرعت رانندگان است، که در نتیجه این موضوع؛ مزیت های استفاده از این تجهیزات ترافیکی را در 2 مورد زیر می توان بیان کرد:

1. کاهش تصادفات در سطح شهر

2. اطمینان خاطر عابرین پیاده هنگام عبور از خیابان ها و معابر محلی.

   منبع: faratraffic