نبولایزرها

نبولایزر دستگاهی است که با وارد کردن دارو به صورت غبار یا مه به داخل ریه بیمار به معالجه بیماران تنفسی مانند بیمارانی که دچار فیبروز ریه، تنگی نفس، آسم شدید و … هستند، کمک می کند. این دستگاه هوا یا اکسیژن فشرده را درون داروی مایع پمپ می کند تا آن را به بخار قابل استنشاق توسط بیمار تبدیل کند و بیمار به مدت 10 تا 15 دقیقه به آرامی نفس می کشد. به این ترتیب دارو با سرعت بیشتر و با عوارض جانبی کمتر جذب می شود.

دستگاه نبولایزر چیست؟

دستگاه نبولایزر به منظور دارورسانی ریوی به بیماران مورد استفاده قرار می گیرد و داروهای مایع را به صورت ذرات بسیار ریز به سیستم تنفسی بیماران می رساند. دستگاه نبولایزر مناسب بیماران مبتلا به آسم، فیبروز ریه و سایر بیماری های ریوی است که دارو را مستقیم وارد ریه ها می کند. در مقایسه با داروهای خوراکی، این دستگاه از تاثیر دارو بر سایر قسمت های بدن جلوگیری کرده و اثربخشی آن را بالا می برد.

عملکرد دستگاه نبولایزر:

هوایی که وارد دستگاه می شود در کمپرسور آن فشرده شده و سپس وارد محفظه دارو می شود. با این فشار، داروی مایع تبدیل به ذرات ریز بخار می شود و به ماسک نبولایزر می رسد. اندازه ذرات ایجاد شده بسته به نوع نبولایزر متفاوت است و ذرات با سایزهای مختلف برای درمان بیماری های مختلف استفاده می شوند. در این دستگاه ممکن است داروهای از پیش ترکیب شده قرار داده شوند. یا لازم باشد هر دارو به صورت جداگانه قرار داده شده و تنفس شود.

کاربرد نبولایزر:

دستگاه نبولایزر برای بیماری ها و مشکلات زیر استفاده می شود:

1. آسم

2. انسداد مزمن ریوی

3. فیبروز کیستیک

4. برونشیت و سایر عفونت های تنفسی

5. احتقان، سینوزیت و سرماخوردگی.

مزایای استفاده از نبولایزر:

استفاده از این دستگاه برای شرایط حاد که بیمار در منزل دچار مشکل ریوی شدید شده و دسترسی به محیط درمانی وجود ندارد مناسب است. در درمان آسم، این دستگاه موثرتر است زیرا مانند اسپری ها بیمار نباید نفس عمیق بکشد. علاوه بر این، استفاده از نبولایزر برای کودکان و نوزادان و هم چنین برای افراد مسن راحت تر است. این دستگاه دارای مزایای زیر می باشد:

• کاهش درد

• کاهش عفونت

• بهبود سرفه

• افزایش عملکرد عضلات تنفسی

• بهبود گردش خون در سیستم تنفسی

• کاهش اسپاسم

• کاهش چسبندگی

• جلوگیری از تجمع ترشحات ریوی

• پاکسازی مجاری تنفسی

• مرطوب کردن راه تنفسی به خصوص برای بیمارانی که در آب و هوای خشک هستند.

اجزای دستگاه نبولایزر:

این دستگاه از قسمت های زیر تشکیل شده است:

1. کمپرسور: کمپرسور هوا را به مخزن دارو وارد می کند و داروی مایع را به بخار یا مه دارو تبدیل می نماید.

2. مخزن دارو: در این مخزن داروها به صورت جدا جدا یا ترکیبی قرار داده می شوند.

3. لوله نبولایزر

4. ماسک: این قسمت، بخار دارو را به دهان و بینی بیمار وارد می کند.

5. فیلتر: فیلترهای دستگاه، انواع آلودگی را از هوایی که وارد دستگاه می شود جدا کرده و از عفونت های دستگاه تنفسی جلوگیری می نمایند.

6. باتری قابل شارژ

7. آداپتور برق.

نحوه استفاده از دستگاه:

برای استفاده از دستگاه لازم است ابتدا از تمیز بودن تمام اجزای آن اطمینان حاصل شود. سپس دارو وارد مخزن می شود و ماسک روی صورت بیمار قرار می گیرد. پس از روشن شدن دستگاه معمولا لازم است بیمار ۱۵ تا ۲۰ دقیقه دم و بازدم عمیق داشته باشد تا دارو به ریه ها برسد. پس از این مدت زمان، بیمار حس می کند که دارویی وجود ندارد و می تواند دستگاه را خاموش کرده و ماسک را از صورت خود بردارد. لازم به ذکر است که هنگام استفاده باید دستگاه روی سطح صاف قرار گیرد و بیمار نیز صاف نشسته باشد. علاوه بر این، قسمت های مختلف دستگاه پیش از استفاده بررسی شوند که آسیبی نداشته باشند و به درستی عمل کنند. ماسک باید به طور کامل روی صورت قرار بگیرد به طوری که در حین تنفس، ذرات دارو از ماسک خارج نشوند.

انواع نبولایزرها:

نبولایزرها بر اساس تکنولوژی تولید ذرات دارو، به سه گروه کمپرسوری، مش کپ و اولتراسونیک تقسیم می شوند که دو گروه کمپرسوری(پنوماتیک) و اولتراسونیک اصلی ترین مدل ها هستند.

نبولایزر پنوماتیک:

توسط هوا یا اکسیژن فشرده آب را به ذرات ریز تقسیم می کند. گاز از طریق یک روزنه خارج و به دلیل ایجاد فشار منفی دارو را ار یک لوله مویین بیرون می کشد و وارد ماسک بیمار می شود. مخزن دارو باید مختص هر بیمار باشد و بعد از هر بار استفاده شسته شود. در راه ورود هوا به کمپرسورهای دستگاه فیلتری تعبیه شده تا از ورود ذرات معلق جلوگیری شود. با استفاده از این تکولوژی دارو به ذرات ۵ تا ۱۰ میکرون تبدیل می شود.

نبولایزر اولتراسونیک:

با استفاده از تکنولوژی الوتراسوند و یا امواج مافوق صوت، ذرات دارویی کوچکتر با ابعاد نیم تا ۲ میکرون تولید می کند. هر چه فرکانس در این دستگاه بالاتر باشد، اندازه ذرات تولید شده کوچ کتر می شود. این سیستم در مقایسه با تکنولوژی پنوماتیک جدیدتر است و ذرات دارویی ریزتری را تولید می کند.

نبولایزر مش کپ:

این دستگاه نسبت به دو مدل دیگر، ذرات کوچک تری ایجاد می کند که دارای ابعاد ۲ تا ۶ میکرون هستند. بنابراین قیمت این مدل بالاتر است و سیستم پیشرفته تری دارد.

چه داروهایی در نبولایزر استفاده می شوند؟

نبولایزرها اغلب داروها را به فرم مایع تغلیظ شده و بعضی مواقع مایع چسبنده دریافت می کند این داروها اغلب استروئیدی هستند و دلیل این که به جای بلعیده شدن استنشاق می شوند محدود کردن اثرات آن روی ریه ها و سیستم تنفسی و جلوگیری از ایجاد اثرات سمی ناشی از مصرف سیستماتیک استروئیدها است. در این دستگاه ممکن است یک دارو به صورت تکی یا رقیق شده با آب نمک استریل استفاده شود. هم چنین ممکن است طبق تجویز پزشک، دو یا چند دارو با دوز و مقدار مشخص با هم ترکیب شده و سپس در دستگاه قرار داده شوند. داروهای استفاده شده در نبولایزر عبارتند از:

• باز کننده های مجرای تنفسی

• کنترل کننده های التهاب یا کورتیکواستروئیدها

• مسکن های مجاری تنفسی

• کاهش دهنده خلط

• کاهش دهنده تورم نای

• تسکین دهنده های علائم آسم

• استروئیدها با خاصیت پیشگیرانه.

نکات مهم در استفاده از نبولایزر:

1. دستگاه باید روی سطح صاف قرار داده شود

2. قبل از استفاده باید تمام قسمت های دستگاه تمیز شده باشد تا از عفونت جلوگیری شود.

3. ماسک دستگاه به خوبی روی صورت قرار گیرد و نشتی بخار دارو وجود نداشته باشد.

4. برای استفاده از دستگاه نیاز به زمان کافی حدود ۵ تا ۱۵ دقیقه وجود دارد.

5. بیمار باید صاف بنشیند.

6. پس از استفاده، دستگاه و قسمت های مختلف آن باید بررسی شوند تا برای استفاده بعدی مشکلی نداشته باشند.

نگه داری و تمیز کردن نبولایزر:

دستگاه باید پس از هربار استفاده برای دفعه بعد تمیز و ضد عفونی شود. زیرا اگر به درستی تمیز نشود باکتری ها و میکروب ها درون آن شروع به رشد می کنند و باعث عفونت دستگاه تنفسی می شوند. ماسک باید به صورت روزانه و پس از هر بار استفاده با آب گرم و صابون شسته شده و سپس کاملا خشک شود. لوله دستگاه قابل تمیز کردن نیست. به همین دلیل باید پس از مدت مشخصی تعویض شود. سایر قطعات دستگاه باید در محلول مخصوصی که پزشک آن را توصیه می کند یا داخل سرکه و آب گرم قرار داده شوند و پس از مدت مشخصی شسته شده و خشک شوند سپس داخل دستگاه قرار داده شوند.

منبع:tsnikan