خودروها و تجهیزات مخصوص فرودگاهی

تجهیزات پشتیبانی زمینی فرودگاهی (GSE) تجهیزاتی هستند که به منظور سرویس دادن به هواپیماها در فاصله بین دو پرواز استفاده می‌شوند. بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی قرارداد هندلینگ زمینی عملیات پروازی خود را به فرودگاه یا یک شرکت هندلینگ و یا حتی به یک شرکت هواپیمایی دیگر می‌دهند. سرعت، کارایی و دقت در سرویس‌های هندلینگ زمینی به منظور به حداقل رساندن فاصله زمانی بین دو پرواز دارای اهمیت بسیار است.

تجهیزات پشتیبانی زمینی فرودگاهی شامل طیف وسیعی از وسایل نقلیه و تجهیزات لازم برای خدمات هواپیما در هنگام بارگیری و تخلیه مسافر و بار، تعمیر و نگهداری و سایر عملیات زمینی است. منبع: وبلاگ طیاره

فعالیت‌هایی از قبیل: بارگیری و تخلیه مسافر، بارگیری و تخلیه بار، ذخیره‌سازی آب آشامیدنی، تخلیه مخازن توالت، سوخت‌گیری هواپیما، بررسی و نگهداری موتور و بدنه هواپیما، حمل افراد بیمار و معلول و سالخورده و تأمین غذا و نوشیدنی مورد نیاز در زمان پرواز. علاوه بر این، خدمات کابین هواپیما برای راحتی و ایمنی مسافر و خدمه نظیر تأمین نیروی برق و تهویه مطبوع، نظافت کابین و پرکردن مواد مصرفی و یا موارد قابل شستشو مانند صابون، بالش، دستمال، پتو، مجله و... نیز توسط تجهیزات پشتیبانی زمینی ارائه می‌شود.

چاک (Chocks)
چاک‌ها برای جلوگیری از به حرکت درآمدن هواپیما در هنگام توقف استفاده می‌شوند و جنس آنها معمولا از چوب یا لاستیک سخت است.
از آنجا که چاک‌ها می‌بایست در جلو و عقب چرخ‌های هواپیما قرار گیرند، معمولا به‌صورت یک جفت که با طناب یا کابل به هم متصل شده‌اند، ساخته می‌شوند.

چاک

تجهیزات سوخت‌گیری (Refuelers)
سوخت‌گیری هواپیما می‌تواند بوسیله یک تانکر سوخت‌رسان یا یک کامیون هیدرنت باشند. مخزن تانکرهای سوخت‌رسان که می‌تواند تا 60.000 لیتر سوخت گنجایش داشته باشد از جنس آلومینیوم و یا فولاد ضد زنگ بوده و مجهز به دریچه بازدید، شیرهای پنوماتیک فشار و خلأ، نشان‌گر موجودی سوخت و حس‌گر پنوماتیک کنترل پر شدن مخزن می‌باشد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.
امروزه در بسیاری از فرودگاه‌ها دیگر از تانكر برای سوخت‌رسانی به هواپیما استفاده نمی‌شود، بلكه شبكه‌ای زیرزمینی برای سوخت‌رسانی وجود دارد که تا محل پارک هواپیماها لوله‌کشی شده است. در این نوع سوخت‌گیری یک دستگاه رابط بین این شبكه زیرزمینی و هواپیما وجود دارد که اصطلاحا به آن hydrant truck می‌گویند. استفاده از سیستم‌های هیدرنت در مقایسه با تانکر مزایای قابل‌توجهی دارد که از جمله آنها می‌توان به نیاز تانکرها به پر شدن مجدد پس از خالی شدن اشاره کرد.

سوخت‌رسانی بوسیله تانکر سوخت‌رسان

سوخت‌رسانی بوسیله hydrant truck

ژنراتور برق زمینی (Ground power unit)
واحد نیروی زمینی که به اختصار به آن GPU گفته می‌شود وسیله‌ای است که قادر به تأمین نیروی برق هواپیما بر روی زمین است.
بیشتر هواپیماها از هر دو جریان مستقیم (DC) و جریان متناوب (AC) استفاده می‌کنند. گرچه ولتاژهای متفاوتی در هواپیماهای موجود استفاده می‌شود ولی بیشتر هواپیمای بزرگ مسافربری از جریان مستقیم با ولتاژ 28V و جریان متناوب سه فاز با ولتاژ 115V و فرکانس 400 هرتز برای تأمین نیاز خود استفاده می‌کنند.
ژنراتور برق زمینی به دو شکل ثابت و یا سیار در فرودگاه‌ها وجود دارد که پس از اتصال به هواپیما از طریق یک کابل سه فاز، نیروهای الکتریکی مورد نیاز جهت روشن نمودن APU (در صورت نیاز)، روشن نمودن موتورهای هواپیما و ژنراتورها، سیستم تهویه هواپیما، چراغ‌های کابین در هنگام سوار و پیاده شدن مسافر و... را تأمین می‌کند.
تعداد GPU مورد نیاز برای هر هواپیما به اندازه آن هواپیما بستگی دارد. بر این اساس، هواپیماهای باریک‌پیکر به یک GPU، هواپیماهای پهن‌پیکر به دو GPU و ایرباس A380 به چهار GPU نیاز دارند.

ژنراتور برق زمینی سیار

ژنراتور برق زمینی ثابت

ژنراتور برق زمینی ثابت (متصل به جت‌وی)

واحد تهویه هوا (Air Conditioning Unit)
تجهیزات تهویه هوا که به دو شکل ثابت و یا سیار در فرودگاه‌ها وجود دارند، هنگام استراحت هواپیما در رمپ، از طریق ارسال داکت‌های انعطاف‌پذیر با قطرهای بسیار بزرگ به داخل هواپیما، هوای داخل کابین را تهویه می‌کنند. هواپیماهای بزرگ به دو سیستم تهویه هوا در کابین خود نیاز دارند.

تجهیزات تهویه هوا سیار

سیستم تهویه هوا ثابت

سیستم تهویه هوا ثابت (متصل به جت‌وی)

ایر استارتر (Air Start Unit)
واحد ایر استارتر که به اختصار به آن ASU گفته می‌شود وسیله‌ای است که برای استارت موتورهای هواپیما در زمانی که APU هواپیما فعال نیست استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها که یک منبع فشار هوا برای استارت موتورهای هواپیما ایجاد می‌کنند، به طور معمول با یک یا دو شلنگ به هواپیما متصل می‌شوند و برخی از هواپیماهای بزرگ نیز به سه ایر استارتر نیاز دارند.

ایر استارتر

اتوبوس (Bus)
اتوبوس‌های فرودگاهی برای انتقال افراد از ترمینال به هواپیما یا ترمینال‌های دیگر استفاده می‌شوند.
کف اتوبوس‌های فرودگاهی بسیار پایین‌تر از اتوبوس‌های شهری است و دارای درب‌های عریض‌تری در هر دو طرف اتوبوس هستند، به گونه‌ای كه همزمان دو مسافر بتوانند پیاده یا سوار شوند.

اتوبوس فرودگاهی

لودر کانتینر (Container loader)
لودرهای کانتینر که با عنوان لودر کارگو یا "K لودر" نیز شناخته می‌شوند، برای بارگیری و تخلیه کانتینرها و پالت‌ها به داخل و خارج از هواپیما استفاده می‌شوند. کانتینرها و پالت‌ها در لودر با کمک غلطک یا چرخ‌های گردان تعبیه‌شده حرکت می‌کنند.
بسته به نیاز و اندازه هواپیما از لودرهای 3.5 تنی، 7 تنی (نسخه استاندارد و جهانی)، 14 تنی و 30 تنی استفاده می‌شود.

تخلیه کانتینرهای LD3 از محفظه کارگوی بویینگ 747

حمل‌کننده کانتینر (Container Transporter)
حمل‌کننده‌ها علاوه بر بارگیری و تخلیه کانتیترها، این امکان را دارند که بتوانند کانتینرها و بارها را حمل‌ونقل کنند.

ماشین آب آشامیدنی (Potable water truck)
ماشین‌های آب آشامیدنی وظیفه تأمین آب با کیفیت هواپیما را بر عهده دارند. آب تصفیه شده بوسیله یک پمپ از کامیون به هواپیما منتقل می‌شود.

ماشین آب آشامیدنی

ماشین تخلیه توالت (Lavatory service vehicle)
فضولات تا زمانی که ماشین‌های تخلیه توالت بتوانند آنها را خالی کنند در مخازن مخصوص هواپیما ذخیره می‌شوند. پس از تخلیه، مخزن با مخلوطی از آب و یک کنسانتره ضدعفونی کننده که "blue juice" نامیده می‌شود پر می‌شود. برخی از فرودگاه‌ها بجای یک وسیله نقلیه، دارای گار‌ی‌های توالت هستند که کوچک‌تر بوده و باید توسط کامیون کشیده شوند.

ماشین کیترینگ (Catering vehicle)
عملیات کیترینگ شامل تخلیه مواد غذایی و نوشیدنی‌های استفاده نشده از هواپیما و بارگیری مواد غذایی و نوشیدنی‌های تازه برای مسافران و خدمه می‌باشد.
مواد غذایی در محیطی استریل و کنترل شده بر روی زمین آماده می‌شوند و پس از بسته‌بندی، داخل چرخ‌دستی‌های استاندارد (trolley) قرار گرفته و به ماشین یخچال‌دار کیترینگ منتقل می‌شوند. بدنه این ماشین‌ها از پنل‌های عایق ساخته شده است و قادر به حفظ درجه حرارت صفر درجه است.
وعده‌های غذایی در آسمان معمولا در ترولی‌ها به مسافران عرضه می‌شوند.
برای هواپیمای ایرباس A380 به دلیل ارتفاع منحصر به فرد آن، نوع خاصی از ماشین کیترینگ طراحی شده است.

دو ماشین کیترینگ در حال بارگیری مواد غذایی در هواپیما

ماشین بالابر (High loader truck)
ماشینی است شبیه ماشین کیترینگ که از آن برای انتقال بیماران، افراد خاص و... به داخل هواپیما استفاده می‌شود.

تسمه نقاله (Belt loader)
تسمه نقاله برای تخلیه و بارگیری چمدان‌ها و سایر محموله‌های باری در هواپیما بکار می‌رود.

پلکان (Passenger boarding step/stair)
جهت انتقال افراد از زمین به داخل هواپیما یا برعکس از پلکان استفاده می‌شود. فرودگاه‌های مختلف بسته به امکانات خود و همچنین اندازه هواپیماها از پلکان‌های متفاوتی مانند aircraft steps و boarding ramps استفاده می‌کنند.
اکثر پلکان‌ها دارای ارتفاع قابل تنظیم برای تطابق با هواپیماهای مختلف هستند. همچنین، برخی از پلکان‌ها دارای ویژگی‌های اختیاری مانند سقف، گرمایش، روشنایی اضافی و فرش قرمز برای مسافران VIP هستند.
امروزه در فرودگاه‌های مدرن بجای پلکان از پل‌های تلسکوپی یا جت‌وی (Air Bridge/Jet Way) برای ورود از گیت خروج ترمینال به داخل هواپیماهای بزرگ استفاده می‌شود.

aircraft steps

 aircraft steps

boarding ramps

پلکان خدمات (Aircraft Maintenance stairs)
پلکان خدمات کمک می‌کند تا تکنسین‌های نگهداری بتوانند به زیر هواپیما یا قسمت‌های بالایی آن دسترسی داشته باشند.

پلکان مخصوص دسترسی به زیر هواپیما

کشنده یا یدک‌کش (Tug)
کشنده‌ها بخش مهمی از خدمات پشتیبانی زمینی را در فرودگاه‌ها انجام می‌دهند. آنها تجهیزاتی که نمی‌توانند حرکت کنند (مانند گاری‌های حمل ساک، واحدهای تهویه مطبوع، ایر استارترها، گاری‌های توالت و...) را حرکت می‌دهند.

تراکتور پوش‌بک (Pushback tug and tractor)
پوش‌بک در هوانوردی عملیاتی فرودگاهی است که هواپیما به عقب هل داده شده و توسط نیرویی خارجی از گیت فرودگاهی دور می‌شود. پوش‌بک توسط وسیله نقلیه‌ای کم‌ارتفاع و مخصوص که پوش‌بک‌تراکتور نامیده می‌شود انجام می‌گیرد.
اگرچه بسیاری از هواپیماها قادرند با نیروی معکوس خود (Trust reverse) روی زمین به سمت عقب حرکت کنند، اما خروجی حاصل از نیروی موتور آنها ممکن است باعث خرابی ساختمان ترمینال‌ها شود. موتورهای نزدیک به زمین با وزیدن باد ماسه و شن را به داخل موتور خود می‌کشند که باعث خراب شدن تجهیزات درون موتور نیز می‌شود. بنابراین روشی که برای حرکت هواپیما و دور شدن از گیت فرودگاه ترجیح داده می‌شود استفاده از پوش‌بک می‌باشد.ا ین مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.
تراکتورهای پوش‌بک جهت قرارگیری بهتر زیر دماغه هواپیماها کم‌ارتفاع ساخته می‌شوند. برای کشش کافی، تراکتور باید سنگین بوده و در بعضی اوقات قابلیت افزودن وزنه‌های اضافی را نیز داشته باشد. تراکتورهای متداول مورد استفاده برای هواپیماهای بزرگ وزنی تا 54 تن را دارند. در بعضی مدل‌ها، کابین راننده توانایی بالا آمدن به منظور تسهیل در دید هنگام عقب کشیدن هواپیما و پایین رفتن به منظور قرار گرفتن کامل در زیر هواپیما را داراست.
پوش‌بک‌تراکتورها دو گونه هستند: پوش‌بک‌تراکتورهای معمولی (با کمک towbar) و پوش‌بک‌تراکتورهای بدون towbar که به اختصار به آنها TBL می‌گویند.
در تراکتورهای معمولی از یک میله اتصال (towbar) برای متصل کردن چرخ دماغه هواپیما به تراکتور استفاده می‌شود، اما TBLها از towbar استفاده نمی‌کنند. آن‌ها چرخ دماغه هواپیما را از زمین بلند می‌کنند و به تراکتور اجازه کنترل کردن مستقیم هواپیما را می‌دهند. این روش کنترل هواپیما را راحت‌تر و سریع‌تر کرده و بدون نیاز به وجود خلبان در هواپیما نیز میسر است.

Pushback tractor

Towbar

Towbarless tug

Towbarless tug

ماشین یخ‌زدایی (De/anti-icing vehicle)
عملیات یخ‌زدایی و پاشیدن مواد ضد انجماد روی سطوح مختلف هواپیما توسط وسایل نقلیه ویژه‌ای انجام می‌شود. این وسایل نقلیه برای دسترسی راحت به کل هواپیما دارای بوم‌هایی هستند که به وسیله آن مواد مخصوصی که باعث ذوب یخ روی هواپیما شده و مانع تشکیل مجدد یخ در هنگام انتظار هواپیما بر روی زمین می‌شود را بر روی بدنه خارجی هواپیما می‌پاشد.
یخ‌زدایی (De Icing) فرآیند حذف برف، یخ و شبنم از یک سطح است، اما ضد یخ زدن (Anti Icing) به معنای استفاده از مواد شیمیایی‌ای است که نه تنها از سطح یخ‌زدایی می‌کند، بلکه بر روی آن سطح باقی مانده و همچنان مانع از تشکیل یخ برای یک زمان مشخص روی آن می‌شود.
بطور کلی کار یخ‌زدایی به یکی از سه روش مکانیکی (استفاده از روکش لاستیکی روی بال و بدنه هواپیما، خراش دادن و هل دادن یخ)، حرارتی (استفاده از هوای گرم موتور) و شیمیایی (پاشیدن مایعات ضد یخ) یا با ترکیبی از این تکنیک‌های مختلف انجام می‌شود.
در روش مکانیکی، یک روکش لاستیکی قابل ارتجاع روی لبه‌های جلوئی و سطوح دیگر نصب می‌شود. از انقباض و انبساط متناوب برای شکستن یخ نیز در صورت لزوم استفاده می‌گردد.
در روش حرارتی، هوای گرم موتور به سوی سطوحی که باید در مقابل یخ محافظت شوند هدایت می‌شود. برخی سطوح نیز به صورت الکتریکی می‌توانند گرم شوند.
در روش شیمیائی، الکل یا سایر مایعات ضد یخ روی سطوح مختلف بال و بدنه هواپیما پاشیده می‌شود. مواد مورد استفاده در این روش با توجه به دما و رطوبت آن لحظه و با توجه به چارت مخصوص انتخاب می‌شوند و هر کدام از این مواد یک زمان مشخص دارند که پس از آن زمان، اکسپایر می‌شوند.

ماشین آتش‌نشانی و نجات (Aircraft rescue and firefighting)
آتش‌نشانی و نجات فرودگاهی (ARFF) یا به اصطلاح، ایمنی زمینی، یكی از واحدهای عملیاتی فرودگاهی می‌‌باشد.
خودروهای آتش‌نشانی باید دارای ویژگی‌های خاصی نظیر سرعت، ظرفیت حمل آب، عملكرد در جاده و میزان تخلیه مایعات مناسب باشند. هنگام وقوع حادثه‌ای كه می‌تواند باعث صدمه به اموال فرودگاه گردد، آب کافی و عوامل دیگر باید طوری حمل گردد تا به بهترین روش ممكن اطفاء حریق انجام شده و حداكثر امکان تخلیه مسافران تا زمان رسیدن سایر وسایل كمكی به صحنه به وجود آید. منبع: وبلاگ طیاره
سرعت عمل یكی از فاكتورهای اصلی در سوانح هوایی می‌باشد، پرسنل مجرب ایمنی زمینی از زمان اعلام بروز سانحه تا زمان حضور، حدود 3 دقیقه فرصت دارند تا به محض شنیدن صدای آژیر خطر كه توسط واحد مراقبت پرواز به صدا در می‌آید در صحنه حادثه حضور یافته و اقدامات اطفاء حریق و نجات مسافران را انجام دهند.
پرسنل ایمنی زمینی باید علاوه بر گذراندن آموزش‌های لازم برای اطفاء حریق (كار با فوم آتش‌نشانی و مواد شیمیایی ضد حریق) و برای نجات مصدومان و دور كردن مسافران از محوطه آتش، دارای توانایی‌های فیزیكی و قدرت بدنی (قد و قواره لازم) و توانایی‌های روحی و روانی (جسارت، شجاعت و خونسردی و عدم ترس از آتش، هوشیاری و ذكاوت و سرعت عمل) را در سطح بالایی برخوردار باشند و برای تداوم این خصوصیات باید با تمرینات روزانه، هفتگی و ماهانه و حتی با سیمیلاتور به سطح آمادگی لازم برای هر نوع حادثه غیر مترقبه برسند.

منبع: tayyareh