دیسک کلاچ

دیسک کلاچ (clutch disc)، یک صفحۀ فلزیِ دایره‌ایِ چرخان است که به شَفتِ ورودیِ گیربکس متصل شده و از هر دو طرف با مواداصطکاکی (یا به‌طور عامیانه: لنت) پوشیده شده است. دیسک، بین فلایویل موتور (engine flywheel) و صفحۀ فشار کلاچ (clutchpressure plate) قرار دارد و هنگامی که کلاچ درگیر است، بین این دو عضو، محکم فشرده می‌شود. دیسک‌های کلاچ را می‌توانبه‌عنوان دیسک‌های اصطکاکی (friction discs) نیز توصیف کرد؛ که دو طرف آن با لنت‌های با ضریب اصطکاک بالا پوشیده شده‌اند.

دیسک کلاچ چیست؟ دیسک کلاچ بخشی از سیستم گیربکس خودروست، این دیسک به صورت حلقوی بوده و در درون پوسته کلاچ توسط چندین خار، فنر کلاچ و زبانه ثابت شده است، این قطعه همچنین قابلیت حرکت طولی داشته و با فشرده سازی فنر کلاچ می‌تواند از صفحه کلاچ جدا شود.

وظیفه دیسک کلاچ خودرو که از سیستم های اصلی کلاچ گیری بوده انتقال نیرو می‌باشد. با استفاده از دنده می‌توان سرعت خودرو را افزایش داده و به چرخ دنده ها منتقل کرد.

به طور کلی، وظیفه دیسک و صفحه کلاچ شامل موارد زیر است:

تعویض دنده
اتصال بین موتور و گیربکس جهت انتقال نیرو
قطع ارتباط موتور با گیربکس
خلاص کردن خودرو

تفاوت دیسک کلاچ و صفحه کلاچ در چیست؟

تفاوت دیسک و صفحه کلاچ چه از نظر ظاهری و چه از نظر کاربردی شامل موارد متعددی می شود؛ به طور کلی، صفحه کلاچ قطعه گرد و فولادی شکلی است که لنت در وسط آن قرار می‌گیرد و هر دو سطح آن دارای ضریب اصطکاکی بالایی است.

در مقابل، دیسک کلاچ شبیه به یک صفحه خورشیدی مانند است که صفحه در آن قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن انتقال نیرو است، دیسک کلاچ به ندرت دچار فرسودگی و خرابی می‌شود اما با توجه به وظیفه صفحه کلاچ و مصرفی بودن آن معمولا بعد از هر زمان مشخصی نیاز به تعویض دارد چرا که با اتمام لنت آن دیگر کارایی قبل را نخواهد داشت و باید به فکر تعویض لنت صفحه کلاچ باشید، پس بدیهی است خرابی صفحه کلاچ خیلی زودتر از خرابی دیسک آن اتفاق می افتد.

نحوه عملکرد دیسک و صفحه کلاچ

“نحوه عملکرد دیسک و صفحه چگونه است؟” دو دیسک را بر روی میله ای تصور کنید که یکی از آنها به پیشرانه و دیگری به گیربکس اتصال دارد، هنگامی که یکی از دیسک ها و شفت شروع به چرخش می‌کند نحوه عمکلرد سیستم کلاچ این اجازه را می دهد تا این دو دیسک در هم قفل شوند و یا با سرعت نوسانی یکنواخت به چرخش درآیند. حال زمانی پیش می‌آید که یکی از دو دیسک نیاز به چرخش ندارد، در این حالت با استفاده از پدال کلاچ می‌توان حرکت آن را متوقف نمود، بدین ترتیب، انرژی چرخشی چرخ دنده ها توسط کلاچ به جعبه دنده منتقل می‌شود و به سوی چرخ های خودرو انتقال می‌یابد.

هنگام تعویض دنده نیز نیاز است تا این انتقال نیرو بین جعبه دنده و موتور قطع شود تا عمل تعویض دنده به خوبی انجام شود، وجود اصطکاک کافی بین سطوح نام برده شده بسیار مهم است و اگر این میزان اصطکاک کم باشد، انتقال نیرو به طور کامل انجام نشده و این مکانیزم کارایی نخواهد داشت.

وقتی به پدال کلاچ نیرو وارد می‌شود، این قطعه با اهرمی که در زیر آن وجود دارد شروع به حرکت می‌کند، این نیرو از طریق یک سیستم هیدرولیکی پمپی و یا مکانیکی سیمی با جابه جایی دو شاخه کلاچ و حرکت محوری در بلبرینگ کلاچ نیرو حرکتی انتقال پیدا می‌کند، بلبرینگ کلاچ قسمت داخلی فنر خورشیدی را به جلو فشار می‌‌دهد و فنر خورشیدی که روی دیسک حالت الاکلنگی دارد، صفحه کلاچ را به عقب می ‌کشد و فاصله ی میلی متری میان صفحه کلاچ و فلایویل و لنت ‌های دو طرف صفحه کلاچ ایجاد می ‌کند. این رویداد امکان انتقال گشتاور اصطکاکی را از بین می ‌برد و با برداشتن نیرو و بار از جعبه دنده، عمل تعویض دنده انجام می‌شود، با آزاد کردن پدال کلاچ، فنر خورشیدی به حالت اولیه باز می‌گردد و به سرعت نیروی چسبندگی را در صفحه کلاچ ایجاد می‌‌کند، مطلب بالا به طور کلی کار دیسک و صفحه کلاچ را به ما توضیح می دهد .

با توجه به این موضوع که دیسک و صفحه کلاچ برای مصارف مختلفی مثل رانندگی در شهر، رالی، دریفت، درگ و … تولید می‌شود، الزاما نرمی کلاچ همیشه اولویت نیست و در برخی موارد هدف میزان دریافت قدرت و یا شتاب بیشتر است، بدیهی است که قطعات استفاده شده به منظور تولید دیسک و صفحه کلاچ، متناسب با هدف و کارایی آنهاست.

به عنوان مثال، برای عملکرد بهینه تر سیستم کلاچ (برای دریفت یا داشتن شتاب بیشتر) در حالتی که دیسک و صفحه کلاچ تحت فشار هستند، در بعضی خودرو ها از چند نوع فنر با خصوصیات فنری، جنس و طول‌ های مختلف استفاده می‌شود تا در زیر فشار، متناسب به فشار وارده بر دیسک کلاچ و میزان چرخش آن، به نوبت و متناسب با ضریب خود هر یک از این فنر ها در زمان درست وارد عمل شوند. وجود مدل های مختلف فنر بر روی صفحه کلاچ باعث می‌شود تا ضربه ‌گیری و انتقال نیرو گشتاور به گیربکس هدفمندانه‌ تر صورت گیرد.

منبع: tehran-modern