کپه یاتاقان

کپه یاتاقان یک پوسته که یاتاقان درون آن قرار می‌گیرد و به یک سر شاتون که با میل لنگ در تماس است سوار می‌گردد 

کپه‌ یاتاقان و بغل یاتاقانی چیست؟

این دو نام را هنگام تعمیرات یاتاقان زیاد می‌شنویم. قطعاتی که در راستای تکمیل عملکرد یاتاقان در موتور مورد استفاده قرار می‌گیرند یا تعبیه می‌شوند. اما این قطعات چه کارهایی انجام می‌دهند و در کدام قسمت‌ها استفاده می‌شوند.

کپه‌ یاتاقان

پوسته‌ای که یاتاقان متحرک توسط آن به شاتون وصل می‌شود را کپه یاتاقان می‌گویند. کپه‌ یاتاقان به یک سر شاتون که با میل‌لنگ در ارتباط است سوار می‌شود و یاتاقان درون آن قرار می‌گیرد.

بغل یاتاقانی

گفتیم که قطر یاتاقان، از قطر میل‌لنگ کمی بیشتر است. فاصله‌ این اختلاف قطر را سیال یا روغنی پر می‌کند که قرار است موجب حرکت راحت میل‌لنگ شده و از اصطکاک جلوگیری کند. اما برای اینکه یاتاقان ثابت بتواند به خوبی لقی میل‌لنگ ‌(حرکت طولی میل‌لنگ) را کنترل و از آسیب میل‌لنگ در اثر آن پیشگیری کند، این فاصله باید تنظیم شود و همواره از نسبتی مشخص پیروی کند. برای تنظیم این فاصله به صورت دقیق از بغل یاتاقان که فرمی حلالی و جنسی فلزی دارد استفاده می‌شود. سایزهای بغل یاتاقان متفاوت است و بنابر لقی میل‌لنگ از این سایزها استفاده می‌شود. بغل یاتاقانی از یک سطح به بلوک سیلندر و در سطح دیگر با کپه‌ میل‌لنگ در تماس است. بغل یاتاقان بعد از تراش میل‌لنگ و تعمیر آن کارایی بیشتری دارد.

قطر یاتاقان‌ها بر اساس قطر میل‌لنگ به صورت استاندارد مشخص می‌شود. اما درصورت تعمیر میل‌لنگ و تراش آن، یاتاقانی با قطر جدید مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر خودرویی استاندارد یاتاقان خود را دارد و در صورت مشاهده‌ یاتاقان با قطر کمتر متوجه تراش خوردن میل‌لنگ آن می‌شویم. قطر یاتاقان به صورت کد‌ها روی دیواره‌ آن مشخص می‌شود.

خصوصیات یاتاقان چیست؟

یک یاتاقان خوب، باید خصوصیاتی داشته باشد که انجام تمام وظایفش را به بهترین شکل ممکن سازد. با توجه به اینکه ممکن است بالا بردن یکی از خصوصیات آن برای انجام بهتر یکی از وظایفش، منجر به ضعف در بخش و وظیفه‌ دیگر آن شود، باید در ساخت و تولید نمونه‌ کامل یاتاقان دقت لازم را به خرج داد. همچنین هنگام تهیه‌ آن خصوصیاتی که باید در یک یاتاقان خوب دید مورد توجه قرار داد. خصوصیات یک یاتاقان خوب عبارتند از:

مقاومت بالا

یاتاقان باید در برابر ضربه‌های ناشی از احتراق از سوی شاتون مقاومت بالایی داشته باشد.

نرمی و انعطاف‌پذیری در لایه‌ داخلی و مواد یاتاقانی

این خصوصیت باعث می‌شود تا فشار ناشی از ضربات لقی میل‌لنگ و شاتون گرفته شود و در نتیجه آسیب وارده به آن‌ها تا حد امکان کنترل گردد.

توانایی جذب ذرات گرد و غبار و خاک

تمامی این ذرات توسط فیلتر هوا جذب نمی‌شوند و مقداری از این‌ها وارد روغن موتور شده در قسمت‌های مختلف موتور به حرکت در می‌آیند و منجر به آسیب به این قسمت‌ها می‌شوند. اما اگر مواد یاتاقانی قابلیت جذب این مواد را داشته باشند، آن‌ها را از روغنی که بین‌شان جریان دارد جذب و از ورود ذرات به درون موتور جلوگیری می‌کنند.

مقاومت پوسته در برابر ترک یا شکستگی

یاتاقان‌ها در معرض ضربات و نیروهای زیادی هستند و باید در برابر این ضربات مقاومت لازم را داشته باشند. به شکلی که در اثر تکرار آن‌ها به مرور زمان، دیرتر دچار فرسایش شده و در معرض شکستگی یا ترک قرار نگیرند.

مقاومت در برابر خورندگی

روغن موتور که در یاتاقان جریان دارد در اثر احتراق موتور، حرارت بسیار بالایی دارد و این حرارت می‌تواند مواد یاتاقان را خورده و آن را فرسوده کند. مواد یاتاقانی باید قدرت مقابله با این حرارت را داشته باشند.

مقاومت در برابر سایش

یاتاقان قطعه‌ای است که بیش از هر چیز در معرض سایش قرار دارد، بنابراین باید مقاومت لازم در برابر این معضل را در عین نرمی و قابل انعطاف بودن داشته باشد.

همانطور که گفته شد نسبت هر یک از این خصوصیات در یاتاقان باید رعایت شود، چرا که بالاتر بودن نسبت یکی می‌تواند ضعف دیگری را همراه داشته باشد برای مثال نرمی و انعطاف زیاد یاتاقان می‌تواند عیب آن باشد تا مزیتش.

منبع: karnameh